Diêu Trì Địa Mẫu hay Đức Phật Mẫu không chỉ được thờ ở điện mà còn được nhiều gia chủ thỉnh về thờ tại gia. Nếu bạn từng nghe nhắc đến Diêu Trì Địa Mẫu nhưng không biết bà là ai, hình tượng bà có ý nghĩa gì, cách thờ cúng ra sao thì đừng bỏ qua những thông tin trong bài viết dưới đây.
Diêu Trì Địa Mẫu là ai?
Có rất nhiều tài liệu ghi chép về Diêu Trì Địa Mẫu. Tùy theo tín ngưỡng tôn giáo và từng địa phương mà ngài được tôn xưng bằng nhiều danh hiệu khác nhau như Diêu Trì Kim Mẫu, Đức Phật Mẫu, Kim Bàn Phật Mẫu, Cửu Thiên Huyền Nữ, Thiên Hậu, Địa Mẫu, Đại Từ Mẫu, Mẫu Hoàng… Ngoài ra, Diêu Trì Địa Mẫu còn thường được biết đến với danh xưng Tây Vương Mẫu, tại Việt Nam thường được gọi là Bà Trời hay Địa Mẫu.
Tương truyền, Diêu Trì Địa Mẫu là một nữ thần có diện mạo hiền lành, từ bi mang dáng vẻ của một bà lão. Theo Đạo giáo và một số truyền thuyết khác, bà là nữ thần có vị thế tối cao, tiêu biểu trong hệ thống tín ngưỡng Đông Á. Bà sống tại núi Côn Lôn, đây là dãy núi nổi tiếng trong thần thoại của Trung Hoa. Người ta tin rằng Kim Bà Phật Mẫu sống ở cung Dao Trì thuộc núi Côn Lôn, ở đây có một khu vườn trồng nhiều bàn đào, là giống đào tiên có thể khiến người ta ăn vào trẻ mãi không già.
Trong khi đó, một thuyết khác cho rằng, trong thời kỳ Hỗn Mang khi chưa có Trời Đất, trong vũ trụ chỉ có chất khí hỗn độn còn gọi là khí Hư Vô. Khí này ngưng kết sinh ra một khối Đại Linh Quang gọi là Thái Cực, toàn tri toàn năng, thiên biến vạn hóa có thể thống trị Càn khôn Vũ trụ. Người quản lý ngôi Thái Cực này là Ngọc Hoàng Thượng Đế. Ngài chia Thái Cực thành Lưỡng Nghi là Dương Quang và Âm Quang, trong đó ngài chưởng quản khí Dương Quang. Sau đó hóa thân ra Đức Phật Mẫu chưởng quản khí Âm Quang.
Lại có thuyết khác cho rằng, thuở hỗn mang, trời đất sinh ra Nguyên Thủy Thiên Vương, sau đó lại sinh ra Thái Nguyên ngọc nữ, ngọc nữ sinh ra Thiên hoàng và Tây Vương Mẫu, Thiên Hoàng lại sinh ra Địa hoàng, Địa hoàng sinh ra Nhân hoàng. Hay có thuyết nói rằng Tây Vương Mẫu tên Dương Hồi, cùng chồng là Họa Thiên Thiên Đế hòa hợp hai khí âm dương của trời đất, là chủ nhân cai quản vạn vật trên thế gian.
Diêu Trì Địa Mẫu do nhị khí âm dương hình thành, có quyền phép vô biên, nắm gọn thiên điều càn khôn, được gọi là Kim Bàn Phật Mẫu. Bà cai quản các nữ thần, hơn nữa, trong Tam Thế, bất kỳ ai khi đắc đạo thành tiên khi lên trời đều phải bái Kim Mẫu hay Diêu Trì Địa Mẫu thì mới có thể lên chín tầng mây. Trong Đạo giáo, Ngày lễ Diêu Trì Kim Mẫu là ngày 3 tháng 3, cho rằng đây là ngày sinh và cũng là ngày bà mở Hội Bàn Đào. Còn trong Đạo Cao Đài thì ngày lễ Diêu Trì Kim Mẫu là ngày rằm tháng 8, còn gọi là ngày Hội Yến Diêu Trì. Trong khi đó, lễ vía Mẹ Diêu Trì Địa Mẫu thường được tổ chức vào ngày 18 tháng 10.
Ý nghĩa hình tượng Diêu Trì Địa Mẫu
Theo Phật Mẫu Chân Kinh, mỗi người ở cõi linh thiêng đều có 2 thể. Trong đó, Chân Linh còn gọi là Linh Hồn, là một điểm Linh Quang do Đức Chí Tôn chiết ra từ khối Đại Linh Quang và ban cho mỗi người nhằm có được tánh linh, có được sự sống. Thể còn lại là chân thần, tức là thân xác, hình hài do Đức Phật Mẫu tạo ra, bao bọc chân linh. Do đó, Đức Chí Tôn còn được gọi là Đại Từ Phụ, Đức Phật Mẫu được gọi là Đại Từ Mẫu.
Ở cõi phàm trần, con người có 3 thể, một là chân linh, một là chân thần và thể còn lại là xác thân phàm trần do cha mẹ tạo ra. Vì vậy, ngoài hai vị cha mẹ nơi phàm trần thì con người còn hai đấng cha mẹ chung linh thiêng là Đức Chí Tôn và Đức Phật Mẫu. Một số tài liệu cho rằng, Đức Phật Mẫu hiện ngự tại Cung Diêu Trì ở tầng trời thứ chín còn gọi là trời tạo hóa thiên ở Cửu Trùng Thiên.
Diêu Trì Địa Mẫu được mô tả với nhiều hình tượng khác nhau. Trong các văn bản cổ, có khi được mô tả là một vị nữ thần đáng sáng có răng hổ, đuôi báo, có khi được mô tả có 9 đuôi cáo. Theo thời gian, đến nay bà được mô tả là một vị thần nữ đẹp và nhân từ, thường đi kèm với các tỳ nữ xinh đẹp xung quanh. Bà thường ngồi trên một con chim phượng hoàng hay một con công, trên đầu có một chiếc khăn trùm đầu. Hình ảnh bà cũng thường được thể hiện cùng chim hạc hay các loại chim khác.
Có rất nhiều truyền thuyết về hình tượng của Tây Vương Mẫu. Theo Đạo giáo thì bà được hình dung là một bà già hiền lành, có khi là một nữ thần tiên có dung mạo tuyệt diễm. Theo một truyền thuyết khác, Tây Vương Mẫu mặc áo màu hoàng kim, thân đeo một dải linh phi đại thụ, đầu búi tóc hình hoa lớn, eo mang kiếm Phân Cảnh. Phục sức đầy hoa văn đẹp đẽ, dung mạo cỡ ba mươi, mỹ mạo tuyệt thế. Trên đầu bà đội mũ Thái Chân Thần Anh, chân mang giày Huyền Quỳnh Phụng Văn.
Hiện nay, các tượng Diêu Trì Địa Mẫu được thể hiện trong tư thế đứng trên quả cầu tượng trưng cho trái đất. Dung mạo ngài tươi đẹp, đầu có búi tóc lớn với nhiều trang sức đẹp đẽ. Thân Ngài mặc y áo dài, thường có màu xám, đen hoặc xám đen, tay bắt ấn giáo hóa.
Hình tượng Diêu Trì Địa Mẫu là tượng trưng cho những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Thường gắn liền với cuộc sống sung túc, giàu sang, lâu dài, thanh danh, tiếng tăm tốt đẹp. Ngoài ra, trong tên của bà có chữ Mẫu, được hiểu là mẹ, được người ta hiểu theo nghĩa thường là người đàn bà sanh con nên thường được thờ để cầu giúp cho gia đình có những đứa con thông minh, ngoan ngoãn. Đồng thời cũng mong cầu cuộc sống giữa các thế hệ, các thành viên trong gia đình được hòa thuận, tránh cãi vã, bất đồng.
Công đức và quyền năng của Địa Mẫu
Có rất nhiều tài liệu khác nhau ghi chép về công đức của Diêu Trì Địa Mẫu. Theo đó, Địa Mẫu là vị thần phân trời là dương, đất là âm, giúp mặt đất và bầu trời không còn tối tăm, mù mịt, đồng thời cũng tạo ra bầu khí quyền mang sinh khí cho vạn vật. Địa Mẫu quản ba ánh sáng là Tinh, Nhật và Nguyệt cùng bốn phương tám hướng. Do đó, người ta thờ bà là để tưởng niệm, tôn kính người bao dưỡng vạn vật, muôn loài trên trái đất.
Địa Mẫu giúp hóa sanh loài người, âm thầm trợ giúp mùa màng, đất đai, giúp con người xác định phương hướng. Đồng thời, người ta còn cho rằng, nguồn gốc của những giọt mưa giúp ngũ cốc tốt tươi xuất phát từ cốt thủy tinh vi của Địa Mẫu. Người xưa cũng tin rằng, rồng là một trong những vị thần do ngài tạo ra để giúp các nơi mưa thuận gió hòa, hình thành nên các ao hồ, sông suối.
Quyền năng của Địa Mẫu được biết đến qua Tán Tụng Công Đức Diêu Trì Phật Mẫu và Phật Mẫu Chân Kinh. Trong đó, quyền năng của bà là làm chủ khí âm quang, tức làm làm chủ phần âm trong toàn cả vũ trụ. Phật mẫu cũng chưởng quản Kim Bàn, đây là vật chứa các nguyên chất được dùng để tạo nên chân thần của con người ở cõi thiêng liêng. Bên cạnh đó, Diêu Trì Địa Mẫu còn chưởng quản vườn đào tiên, dùng các quả đào tiên để ban thưởng cho những chân linh tu hành đắc đạo.
Hơn nữa, Đức Phật Mẫu cũng tận độ nhân sinh, tận dụng tất cả các hình thức giáo hóa để cứu độ chúng sinh. Bà chưởng quản tạo hóa, theo Di Lặc Chân Kinh thì Kim Bàn Phật Mẫu năng tạo năng hóa vạn linh, thường đến cõi Ta Bà chăm sóc chúng sinh, giúp các chân linh trở về nguồn cội về phật tính. Diêu Trì Địa Mẫu là mẹ của vạn linh, tuy nhiên quyền hành không cao hơn Đức Nhiên Đăng Cổ Phật.
Mẹ Địa Mẫu giúp tạo ra và nuôi dưỡng lúa gạo, trái cây, rau màu, gia vị, vạn sự cũng đều nhờ Mẹ chăm lo và vun dưỡng trưởng thành. Địa Mẫu cũng được tin rằng giúp hỗ trợ danh vọng, tiếng tăm, tiền tài, vật dụng, sức khỏe, tri thức. Các tri thức của ngài được truyền bá trong Phật Mẫu Chân Kinh, người hiểu thấu chân lý trong kinh sẽ có được tâm sáng suốt và trí tuệ phi thường.
Cách thờ cúng Diêu Trì Địa Mẫu
Diêu Trì Địa Mẫu hay Phật Mẫu nắm cơ sinh hóa, tạo nên vạn vật, ngụ ở cung Diêu Trì, nơi tạo nên chơn thần và thể xác. Đây là cung điện bằng ngọc diêu. Dưới quyền bà có Cửu Tiên Nương và vô số Phật trông nom về cơ phổ độ. Thông thường, Đức Phật Mẫu được thờ ở các điện lớn, không thờ ở đền.
Cách thờ Mẹ Diêu Trì ở các điện thờ, trước hết cần có chân dung Đức Phật Mẫu cưỡi Thanh Loan, sau đó đắp 9 pho tượng của Cửu vị Tiên Nương. Tiếp đó là 4 pho tượng của 4 vị nữ nhạc theo hầu Diêu Trì Kim Mẫu. Kế đến là pho tượng ông Đông Phương Sóc quỳ nâng một cái dĩa có 4 quả đầu tiên trên đầu, tượng nằm bên phía tay phải của mẹ Diêu Trì. Cuối cùng là tượng Đức Cao Thượng Phẩm quỳ ở trước điện.
Để thờ Diêu Trì Địa Mẫu, trước hết gia chủ cần chọn được địa chỉ thỉnh tượng mẹ Diêu Trì phù hợp. Sau đó, thực hiện các bước lập điện thờ theo đúng nghi thức. Tùy vào điều kiện cũng như không gian thờ mà gia chủ lựa chọn mẫu tượng phù hợp. Tượng Diêu Trì Địa Mẫu hiện không chỉ được thờ ở chùa, điện lớn mà gia chủ có thể thỉnh tượng Phật Mẫu về thờ cúng tại gia.
Diêu Trì Địa Mẫu hay Kim Bàn Phật Mẫu là Đức Phật Mẫu chưởng quản Kim Bàn ngụ tại Cung Diêu Trì. Hình tướng của mẹ Diêu Trì là thiên biến vạn hóa, chịu ảnh hưởng nhiều bởi tín ngưỡng, tôn giáo của thời đại và tâm tưởng của con người. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ về Diêu Trì Kim Mẫu và cách thờ cúng bà.
thới giới thờ cúng
